Skip to main content

Málpolitikkur

Nám veitir tænastur og undirvísingarmiðlar til skúlaverkið. Høvuðsvirkisøkini eru at útvega fjølbroyttar undirvísingarmiðlar, fakliga og undirvísingarliga ráðgeving, skeiðsvirksemi og próvtøkur.

Sum einasti stovnur av sínum slagi framleiðir Nám tilfar á føroyskum, og tí er málið eitt av størstu ábyrgdarøkjunum hjá stovninum, og eigur stovnurin at ganga á odda, bæði tá ið tað kemur til at varðveita og at menna málið.

Nám hevur ábyrgdina av meginpartinum av tí undirvísingartilfari, sum verður brúkt til børn og ung í føroyska skúlaverkinum. Tí hevur Nám serliga ábyrgd fyri og stóra ávirkan á málmenning hjá børnum og ungum. Starvsfólk í Námi hava tí skyldu at tryggja, at alt tilfar hjá Námi er á høgum málsligum stigi innan fyri teir karmar, sum hóska til miðilin, málbólkin og endamálið.

Málpolitisk stevnumið

Málrøkt: Í Námi virka vit fyri at menna og varðveita føroyska málið, herímillum at arbeiða fyri, at føroyskt verður brúkt og ment sum yrkismál.

Faklig virðing: Í Námi virða vit føroyska málið sum fak, og mál og málburður eru javnsett við onnur fak.

Málsligt tilvit: Í Námi eru starvsfólkini málsliga tilvitað og stremba á øllum virkisøkjum eftir málsligari dygd.

Málpolitiskar meginreglur

Føroyskt mál: Meginreglan er, at skrivaða og talaða málið er føroyskt á øllum virkisøkjum í Námi, herímillum eisini á talgildum pallum, sum Nám varðar av.

Onnur mál: Í summum førum verða onnur mál enn føroyskt brúkt á virkisøkjum í Námi. Talan kann eitt nú vera um skeið ella tilfar, ætlað fremmandmæltum ella undirvísing í fremmandamálum. Í øðrum førum kann talan vera um, at Nám fær ágóða av tilfari, førleikum og royndum hjá fólkum, sum ikki hava føroyskt sum móðurmál. Í slíkum førum verður altíð strembað eftir, at tilfarið verður týtt ella tekstað, ella at samandráttur á føroyskum verður gjørdur. Talar fyrilestra- ella skeiðshaldari annað mál enn føroyskt, verður boðað frá hesum frammanundan.

Mállæra og stavseting: Galdandi mállæru- og stavsetingarreglur skulu verða fylgdar, og starvsfólkini í Námi stremba eftir, at málið, sum verður nýtt á stovninum, altíð er dygdargott føroyskt.

Málnýtsla: Øll málnýtsla í Námi, bæði skrivlig og munnlig, eigur at vera greið og neyv og í samsvari við galdandi lógir og hugsjónir um javnstøðu millum kyn og viðvíkjandi rasu, húðarliti, tjóðskaparligum ella etniskum uppruna, trúgv, kynsligum samleika ella breki.

Atgongd: Fyri at tryggja øllum í føroyska skúlaverkinum atgongd til viðkomandi tilfar hjá Námi eigur allur viðkomandi skrivaður tekstur eisini at vera tøkur upplisin, eins og allur viðkomandi talaður tekstur eigur at vera tøkur á skrift.

Børn og ung: Tilfar, serliga ætlað børnum og ungum, skal verða orðað soleiðis, at børn og ung kenna seg aftur í málinum. Samstundis skal tilfarið vera við til at menna málsligar førleikar, økja um orðfeingi og málsligt tilvit sum heild.

Føroyskt sum annaðmál: Tilfar, serliga ætlað fólkum við føroyskum sum annaðmáli, skal verða orðað soleiðis, at atlit verður tikið at málsligum førleikum hjá málbólkinum. Samstundis skal tilfarið vera við til at menna málsligar førleikar í føroyskum, økja um føroyskt orðfeingi og málsligt tilvit sum heild.

Málpolitisk amboð

Máltoymi: Eitt máltoymi við starvsfólkum við málfrøðiligari útbúgving ella samsvarandi skal vera skipað í Námi. Toymið skal ráðgeva starvsfólkum í málsligum ivamálum og virka fyri, at málpolitikkurin verður fylgdur. Toymið samstarvar við Málráðið um málsligar spurningar og um nýggj orð.

Frálæra: Øllum starvsfólkum í Námi skal standa í boði at fáa frálæru í málsligari framseting, mállæru og stavseting.

Útgreinaðar málpolitiskar leiðreglur: Við støði í málpolitikkinum skulu ymsu virkisøkini í Námi hava útgreinaðar málpolitiskar leiðreglur.